สกุณชาดก
๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๘
พระศาสดา ครั้งเมื่อทรงประทับอยู่ในพระวิหารเชตวัน ทรงปรารภภิกษุผู้ถูกไฟไหม้บรรณศาลา จึงตรัสพระธรรมเทศนานี้ ด้วยคาถาว่า ยนฺนิสฺสิตา ดังนี้.
ได้ยินว่า ภิกษุนั้นเรียนพระกรรมฐานในสำนักของพระศาสดา แล้วออกจากพระเชตวันวิหาร เข้าไปอาศัยปัจจันตคามแห่งหนึ่ง ในโกศลชนบท อยู่ในเสนาสนะป่าแห่งหนึ่ง.
ลำดับนั้น บรรณศาลาของภิกษุนั้นถูกไฟไหม้ ในเดือนแรกนั่นเอง ภิกษุนั้นคิดว่า บรรณศาลาของเราถูกไฟไหม้เสียแล้ว เราจักอยู่ลำบาก จึงบอกแก่คนทั้งหลาย.
คนทั้งหลายอ้างการงานนั้นๆ อย่างนี้ว่า บัดนี้ นาของพวกเราแห้ง พวกเราระบายนํ้าเข้านาแล้วจักไปช่วยกันทำให้ แต่พอระบายนํ้าเข้านาแล้ว คนทั้งหลายก็บ่ายเบี่ยงว่า หว่านพืชเสียก่อน เมื่อหว่านพืชแล้วก็บ่ายเบี่ยงว่า ทำรั้วเสียก่อน เมื่อทำรั้วแล้วก็บ่ายเบี่ยงว่าจะสางพืช เก็บเกี่ยวนวดเสียก่อน ดังนี้ จนกาลเวลาล่วงเลยไป ๓ เดือน.
ภิกษุนั้นอยู่ลำบากในที่แจ้งตลอด ๓ เดือน จึงไม่อาจเจริญกรรมฐานยังคุณวิเศษให้บังเกิด ครั้นถึงวันปวารณาแล้ว ภิกษุนั้นจึงไปยังสำนักของพระศาสดา ถวายบังคมแล้วนั่ง ณ ส่วนข้างหนึ่ง.
พระศาสดาทรงทำปฏิสันถารกับภิกษุนั้นแล้ว ตรัสถามว่า ดูก่อนภิกษุ เธออยู่จำพรรษาโดยสะดวกอยู่หรือ ? กรรมฐานของเธอถึงที่สุดแล้วหรือ?
ภิกษุนั้นจึงกราบทูลเรื่องราวที่เกิดขึ้นแก่ตนให้ทรงทราบแล้ว กราบทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ กรรมฐานของข้าพระองค์ไม่ถึงที่สุด เพราะไม่มีเสนาสนะอันเป็นสัปปายะ.
พระศาสดาตรัสว่า ดูก่อนภิกษุ ในกาลก่อน แม้สัตว์เดียรัจฉานทั้งหลาย ก็ยังรู้ที่อันเป็นสัปปายะ และไม่เป็นสัปปายะของตน เพราะเหตุไร เธอจึงไม่รู้.
แล้วทรงนำเรื่องที่เกิดขึ้นแล้วในอดีตมาแสดงดังนี้ว่า
ในอดีตกาล เมื่อพระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติ ในนครพาราณสี. พระโพธิสัตว์บังเกิดในกำเนิดนก อันมีหมู่นกห้อมล้อม อาศัยต้นที่ต้นไม้ใหญ่อันสมบูรณ์ ด้วยกิ่งและค่าคบ ตั้งอยู่ในราวป่า.
ครั้นวันหนึ่ง บังเกิดลมหวนพัดไปมาทำให้กิ่งทั้งหลายของต้นไม้นั้น เสียดสีกันไปมา จึงเกิดความร้อนควันเกิดขึ้น.
พระโพธิสัตว์เห็นดังนั้น จึงคิดว่า กิ่งไม้เหล่านี้ เมื่อเสียดสีกันอยู่อย่างนี้จักเกิดไฟ ไฟนั้นตกลงไปติดใบไม้เก่าๆ จำเดิมแต่นั้น ไฟจักเผาต้นไม้แม้นี้ พวกเราไม่อาจอยู่ในที่นี้ พวกเราหนีจากที่นี้ไปอยู่ที่อื่น จึงจะควร.
พระโพธิสัตว์จึงกล่าวคาถานี้แก่หมู่นกบริวาร ว่า
นกทั้งหลายอาศัยต้นไม้ใด ต้นไม้นั้นย่อมทิ้งไฟลงมา นกทั้งหลายจึงควรพากันหนีไปอยู่เสียที่อื่นเถิด ภัยเกิดในที่อยู่อาศัยของเราแล้ว.
นกทั้งหลายที่เป็นบัณฑิตกระทำตามคำของพระโพธิสัตว์ พากันบินขึ้นพร้อมกันกับพระโพธิสัตว์นั้น ไปอยู่ที่อื่น.
ส่วนนกทั้งหลายที่ไม่เป็นบัณฑิต พากันกล่าวอย่างนี้ว่า พระโพธิสัตว์นี้เห็นว่า มีจระเข้ในนํ้าเพียงหยดเดียว จึงไม่เชื่อถือคำของพระโพธิสัตว์นั้น คงอยู่ในที่นั้นนั่นเอง.
แต่นั้นไม่นานนัก ไฟได้บังเกิดขึ้นติดต้นไม้นั้นแหละ ดังที่พระโพธิสัตว์คิดแล้ว
เมื่อควันและเปลวไฟลุกขึ้น นกทั้งหลาย (มีตา) มืดมัวเพราะควัน จึงไม่อาจไปที่ไหนได้ พากันตกลงในกองไฟถึงความพินาศจนสิ้น
พระศาสดาตรัสว่า ดูก่อนภิกษุ ในกาลก่อน แม้สัตว์เดียรัจฉานทั้งหลายอยู่บนยอดไม้ ก็ยังรู้ความสบาย และไม่สบายของตนอย่างนี้ เพราะเหตุไร เธอจึงไม่รู้ ดังนี้.
ครั้นทรงนำพระธรรมเทศนานี้มาแล้ว จึงทรงประกาศสัจจะทั้งหลาย.
ในเวลาจบสัจจะ ภิกษุนั้นตั้งอยู่ในโสดาปัตติผล.
ฝ่ายพระศาสดาก็ทรงสืบอนุสนธิ ประชุมชาดก ว่า
นกทั้งหลายที่ทำตามคำของพระโพธิสัตว์ ในครั้งนั้น ได้เป็น พุทธบริษัท ในบัดนี้
ส่วนนกผู้เป็นพระโพธิสัตว์ ได้เป็น เราตถาคตนี้เอง
อะเสวะนา จะ พาลานัง
การไม่คบคนพาล
ปัณฑิตานัญจะ เสวะนา
การคบบัณฑิต และเชื่อฟังคำสั่งสอนของบัณฑิต ย่อมมีแต่ความเจริญแต่ถ่ายเดียว
เจริญธรรม
พุทธะอิสระ
——————————————–
อ่านย้อนหลัง : https://www.facebook.com/buddha.isara/posts/pfbid02gyVNiZoPuweoAXRdmMXoX6yYP2VFNEnj1UXzvuUxfBcxRV16DZTPtWoznnPAr5uql
——————————————–
Sakuna Jataka (a story of the former birth of the Gautama Buddha)
February 4, 2568
When the Buddha was staying at the Jetavana monastery, he preached this sermon about a monk whose cell was burnt down, using the Yannissatā verse as follows.
The monk studied meditation at the Buddha’s school. Then, he left the Jetavana monastery to live in a forest residence in the Kosala countryside.
During the very first month of his dwelling there, his cell was burnt down. The monk thought, “My cell has been burnt down. I will be in discomfort.” So, he told the villagers.
The villagers said, “The land is suffering from drought just now; we will see to it when we have irrigated the fields.” When the irrigation was over, they said they must do their sowing first. When the sowing was done, they said they would make the fences. When the fences were put up, they said they would do the weeding, reaping, and threshing. Then, three months passed by.
After spending three months in the open air in discomfort, the monk could not develop further his meditation. When the day of Pavarana arrived, he returned to the Buddha, and, with due salutation, took his seat aside.
After the greeting, the Buddha asked, “Monk, have you lived happily through the rainy season? Have you completed meditation exercises in success?”
The monk told the Buddha what had happened and said, “Venerable sir, my practice has not reached its end because I did not have a suitable lodging.”
The Buddha said, “In bygone times, Monk, even animals knew what suited them and what did not. Why did you not know’?” Then, the Buddha told a story of the past as follows:
In the past, when King Brahmadatta reigned in the city of Benares. The Bodhisatta was born a bird, surrounded by a flock of birds, and resided in a large tree, complete with branches and vines, in a forest. One day, a gust of wind blew, causing branches of the tree to rub against each other; heat and smoke appeared.
Seeing this, the Bodhisatta thought, “These branches, rubbing against each other like this, will produce fire. The fire will fall on the old leaves, and this tree will burn. We cannot stay here. The proper thing to do is to hasten off elsewhere.”
The Bodhisatta then uttered this verse to the flock of birds:
“The birds depend on the tree. The tree will drop fire. We should flee somewhere else. Danger has arisen in our dwelling.”
The wise birds followed the Bodhisatta’s words, rose in the air together with the Bodhisatta, and went to another place.
But the foolish ones said, “It is always like this with him; he always sees crocodiles in a drop of water.” Heeding not the Bodhisatta’s words, they remained there.
After a very short while, the fire arose on that tree, just as the Bodhisatta had thought.
When the smoke and flame arose, the birds, blinded by the smoke, could not go anywhere. They all fell into the fire and died.
The Buddha said: “Monks, in the past, even animals dwelling on the treetops knew their comfort and discomfort. Why did you not know?”
After the Buddha’s preaching this lesson, he announced the Truths, at the close whereof that monk attained the Fruition of Stream-entry (the Sotapanna stage).
The Buddha identified the birth by saying,
The birds that followed the Bodhisatta’s words at that time are now disciples of the Buddha.
The bird that was the Bodhisatta is me.
Asevana ca balanam
Do not associate with the fool.
Panditanan ca sevana
Associating with the wise and listening to their teachings only brings prosperity.
Wishing you progress in practicing the Dhamma.
Buddha Isara
——————————————–
Previous article : https://www.facebook.com/buddha.isara/posts/pfbid02gyVNiZoPuweoAXRdmMXoX6yYP2VFNEnj1UXzvuUxfBcxRV16DZTPtWoznnPAr5uql
