พระโพธิสัตว์เกิดเป็นพญาไก่
๑๕ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๘
กุกกุฏชาดก
พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ ณ พระวิหารเวฬุวัน ทรงปรารภความพยายามปลงพระชนม์ จึงตรัสเรื่องนี้ มีคำเริ่มต้นว่า นาสฺมเส กตปาปมฺหิ ดังนี้.
ความย่อว่า ภิกษุทั้งหลายสนทนากันในธรรมสภาถึงความไม่ดีของพระเทวทัตว่า อาวุโสทั้งหลาย พระเทวทัตทำอุบายเพื่อจะปลงพระชนม์พระทศพล ด้วยการวางนายขมังธนูเป็นต้น.
พระศาสดาเสด็จมาตรัสถามว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บัดนี้พวกเธอนั่งสนทนากันถึงเรื่องอะไร?
เมื่อภิกษุเหล่านั้นกราบทูลให้ทรงทราบแล้ว ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย มิใช่แต่ในบัดนี้เท่านั้นที่พระเทวทัตพยายามฆ่าเรา แม้ในกาลก่อนพระเทวทัตก็พยายามฆ่าเราเหมือนกัน แล้วได้ทรงนำเอาเรื่องในอดีตมาสาธกดังต่อไปนี้ :-
ในอดีตกาล พระราชาทรงพระนามว่าโกสัมพิกะ ครองราชสมบัติอยู่ในพระนครโกสัมพี.
ครั้งนั้นพระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นไก่ ณ ป่าไผ่แห่งหนึ่งมีไก่หลายร้อยเป็นบริวารอยู่ในป่า.
เหยี่ยวตัวหนึ่งอยู่ ณ ที่ใกล้ๆ กันนั้น มันใช้อุบายจับไก่กินทีละตัวๆ กินจนหมด นอกจากพระโพธิสัตว์อยู่ตัวเดียว เป็นผู้ไม่ประมาท เที่ยวหาอาหารตามเวลาแล้วก็เข้าไปอยู่ ณ เชิงไผ่.
เหยี่ยวนั้นไม่อาจจับไก่พระโพธิสัตว์นั้นได้ จึงคิดว่า เราจักใช้อุบายอย่างหนึ่งล่อลวงจับไก่นั้นกินให้ได้. แล้วเข้าไปแอบอยู่ที่กิ่งไม้ใกล้ๆ กันนั้น กล่าวว่า แน่ะพญาไก่ผู้เพื่อน ท่านกลัวเราเพราะเหตุไร? เราต้องการทำความคุ้นเคยกับท่าน ประเทศชื่อโน้นสมบูรณ์ด้วยอาหาร เราทั้งสองไปหาอาหารกันที่นั้น แล้วจักอยู่อย่างมีความรักใคร่กันและกัน.
ลำดับนั้น พระโพธิสัตว์กล่าวกะเหยี่ยวว่า แน่ะเพื่อน เราจะมีความคุ้นเคยกะเจ้าไม่ได้ เจ้าไปเสียเถิด.
เหยี่ยวถามว่า แน่ะเพื่อน ท่านไม่เชื่อเราเพราะเราเคยทำความชั่วมาแล้ว ตั้งแต่นี้ไปเราจักไม่ทำเช่นนั้นอีก.
พระโพธิสัตว์ตอบว่า เราไม่ต้องการสหายเช่นเจ้า เจ้าจงไปเสียเถิด.
พระโพธิสัตว์ห้ามเหยี่ยวทำนองนี้ถึง ๓ ครั้ง แล้วส่งเสียงขันก้องป่าว่า ใครๆ ไม่ควรทำความคุ้นเคยกับผู้ที่ประกอบด้วยลักษณะเช่นนี้ คือ
กาลนั้นเหล่าเทวดาทั้งหลายพากันแซ่ซ้องสาธุการ ก่อนที่ไก่โพธิสัตว์จะเริ่มธรรมกถา
บุคคลไม่พึงคุ้นเคยในคนทำบาป คนที่มักพูดเหลาะแหละ คนที่มีปัญญาคิดเพื่อประโยชน์ตนควรวางตัวแสร้งทำสงบเสงี่ยมแต่ภายนอก แต่ใจต้องมีสติระวังภัย
มีคนพวกหนึ่ง มีปกติเหมือนโคกระหายน้ำ ทำทีเหมือนจะกล้ำกลืนมิตรด้วยวาจา แต่ไม่ใช่ด้วยการงาน ไม่ควรคุ้นเคยในคนเช่นนั้น.
คนพวกหนึ่ง เป็นคนชูมือเปล่า พัวพันอยู่แต่ด้วยวาจา เป็นมนุษย์กระพี้ ไม่มีความกตัญญู ไม่ควรนั่งใกล้คนเช่นนั้น.
บุคคลไม่ควรคุ้นเคยต่อสตรีหรือบุรุษผู้มีจิตกลับกลอก ไม่ทำความเกี่ยวข้องให้แจ้งชัดด้วยเหตุต่างๆ.
ไม่ควรคุ้นเคยกับบุคคลผู้หยั่งลงสู่กรรมอันไม่ประเสริฐ เป็นคนไม่แน่นอน กำจัดคนไม่เลือกหน้า เหมือนดาบที่เขาลับแล้วปกปิดไว้ ฉะนั้น.
คนบางพวกในโลกนี้ คอยเพ่งโทษเข้าไปหาด้วยอุบายต่างๆ ด้วยคำพูดอันคมคาย ซึ่งไม่ตรงกับน้ำใจ ด้วยสามารถแห่งคนเทียมมิตร แม้คนเช่นนี้ก็ไม่ควรคุ้นเคย.
คนมีความคิดชั่วเช่นนั้น พบเห็นอามิส หรือทรัพย์เข้า ณ ที่ใด ย่อมคิดประทุษร้าย และครั้นได้แล้วก็ละสหายนั้นไป.
พญาไก่ได้กล่าวคาถา ๗ คาถาด้วยประการดังนี้ :-
พระศาสดาผู้เป็นธรรมราชาได้ทรงภาษิตอภิสัมพุทธคาถา ๔ คาถาดังนี้ว่า :-
มีคนเป็นจำนวนมาก ที่ปลอมเป็นมิตรมาคบหา บุคคลพึงละบุรุษชั่วเหล่านั้นเสีย เหมือนไก่ละเหยี่ยว ฉะนั้น.
อนึ่ง บุคคลใดไม่รู้เท่าทันเหตุที่เกิดขึ้นได้ฉับพลันหลงไปตามอำนาจศัตรู บุคคลนั้นย่อมเดือดร้อนในภายหลัง.
ส่วนบุคคลใดรู้เท่าทันเหตุที่เกิดขึ้นได้ฉับพลัน บุคคลนั้นย่อมพ้นจากการเบียดเบียนของศัตรู เหมือนไก่พ้นจากเหยี่ยว ฉะนั้น.
คนผู้มีปัญญาเครื่องพิจารณาควรเว้นบุคคลผู้ไม่ตั้งอยู่ในธรรม มักทำการกำจัดอยู่เป็นนิตย์ เหมือนแร้วที่เขาดักไว้ในป่า เช่นนั้นเสียให้ห่างไกล เหมือนไก่ในป่าไผ่ละเว้นเหยี่ยว ฉะนั้น.
พญาไก่นั้นครั้นกล่าวคาถาแล้ว เรียกเหยี่ยวมาขู่ว่า ถ้าเจ้ายังอยู่ในที่นี้ เราจักตอบแทนการกระทำของเจ้า
กาลต่อมานั้น เมื่อเห็นว่าไม่สามารถใช้อุบายใดๆ ล่อหลอกให้พญาไก่มาเป็นเหยื่อของตนได้จึงได้หนีจากที่นั้นไปในที่อื่น.
พระศาสดา ครั้นทรงนำพระธรรมเทศนานี้มาแสดงแล้ว ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย แม้ในกาลก่อนพระเทวทัตก็พยายามฆ่าเราอย่างนี้ ดังนี้แล้วทรงประชุมชาดกว่า
เหยี่ยวในครั้งนั้น ได้เป็น พระเทวทัต ในบัดนี้
ส่วนพญาไก่ในครั้งนั้น ได้มาเป็น เราตถาคต ฉะนี้แล.
เจริญธรรม
พุทธะอิสระ
——————————————–
อ่านย้อนหลัง : https://www.facebook.com/buddha.isara/posts/pfbid0Rx7LKEGKUeWwURzt1AwyHnUZAAVvEU6cGCyFm8SzpC2f9pHYkj2v9MGXkvv3HujEl
——————————————–
The Bodhisattva was born as a rooster king.
February 15, 2025
Kukkuṭa Jataka
While residing at the Veluvana Monastery, the Buddha spoke of Devadatta’s attempt to murder him, beginning with the “Nāsmase katapāmhi” verse.
In the Dharma Hall, monks were discussing the evils of Devadatta, saying “Venerables, Devadatta used various tricks to kill the Buddha, such as by suborning an archer.”
The Buddha arrived and asked, “Monks, what are you talking about?”
After the monks had told him, the Buddha said, “Monks, it is not just now that Devadatta is trying to kill me. In the past, Devadatta also tried to kill me.” Then, he related a story from the past as follows:
Once upon a time, a king named Kosambaka ruled Kosamphi City.
At that time, the Bodhisatta became the offspring of a wild hen that dwelt in a grove of bamboo trees. Afterward, the Bodisatta was the chief of a flock of hundreds of fowls in the forest.
Not far off lived a falcon, which used tricks to catch the fowls one by one and devoured them, except the Bodhisatta. The Bodhisatta cautiously sought its food and dwelt in a thicket of bamboo.
The falcon could not catch the rooster king and thought of a trick to entice it.
The falcon hid in a nearby branch and said, “Oh, my friend, why are you afraid of me? I want to get acquainted with you. That country has abundant food. Let us go find food there and live together affectionately.”
Then, the Bodhisatta told the hawk, “Oh, my friend, I will not get acquainted with you. Please go away.”
The hawk said, “Oh, my friend, you don’t believe me because I did evil things in the past. From now on, I won’t do so again.”
The Bodhisatta replied, “I don’t want a friend like you. Please go away.” The Bodhisatta forbade the hawk three times, and then crowed loudly in the forest, saying: No one should get acquainted with people of such characteristics:
All the deities applauded the Buddha before the Bodhisatta rooster began its sermon.
One should not get acquainted with a sinful person who often lies. For their interest, the wise should pretend to be calm and composed on the outside but be mindful and alert in their hearts.
Some people were like thirsty cows, soothing friends with their words but not with actions. One should not get acquainted with such people.
Some people hold out empty hands, and their voice conceals their hearts. One should keep a distance from such vain people having no gratitude.
One should not get acquainted with or have relations with fickle-minded women or men.
One should not get acquainted with changeable people with unvirtuous deeds and those who indiscriminately get rid of others like a sharpened and concealed sword.
Some people constantly seek faults, using tricks such as smooth words not corresponding to their hearts and fake comradery. One should not be familiar with such people.
Such evil-minded people, when faced with enticement or wealth, will harm and abandon friends after getting what they want.
The rooster king uttered seven discourses as such.
The Buddha, the righteous king, uttered the four Abhisambuddha verses in this manner:
Many people pretend to be friends. One should abandon such wicked people, just as the rooster king abandoned the hawk.
Anybody ignorantly lured by enemies will suffer afterward.
Whoever is aware of the arising incidents is free from the danger from the enemy, just as a chicken abandoned a hawk.
A wise and discerning person should avoid unvirtuous people who constantly harm others like a trap set in the forest. A wise person should keep a distance from them, just as a rooster king in a bamboo forest abandoned a hawk.
Having uttered the verses, the rooster king threatened the hawk, “If you are still here, I will repay you for your actions.”
Realizing that no trick would work to lure the king of roosters to become his prey, the hawk thus fled to another place.
Having preached this sermon, the Buddha said: “Monks, even in the past, Devadatta had tried to kill me this way.” Then, he concluded the story of his past birth:
The hawk at that time is Devadatta.
The king of chicken at that time is me.
Wishing you progress in the Dhamma practice.
Buddha Isara
——————————————–
Previous article : https://www.facebook.com/buddha.isara/posts/pfbid0Rx7LKEGKUeWwURzt1AwyHnUZAAVvEU6cGCyFm8SzpC2f9pHYkj2v9MGXkvv3HujEl
