องค์พระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงใช้วันเพ็ญกลางเดือน 3 ซึ่งเดิมเป็นวันบูชาเทพเจ้าของศาสนาพราหมณ์โดยเหล่าผู้ศรัทธาจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำซึ่งเรียกกว่าวันศิวาราตรี
องค์พระบรมศาสดาเมื่อทรงเห็นว่าหมู่ภิกษุสงฆ์ที่ทรงให้อุปสมบทจำนวน 1,250 รูปซึ่งล้วนแล้วเป็นพระอรหันต์ขีณาสพผู้จบพรหมจรรย์แล้วต่างพากันเดินทางมาเข้าเฝ้าพระองค์ ณ วัดเวฬุวันเมืองราชคฤห์แคว้นมคธ
จึงทรงประทานธรรมโอวาทที่เรียกว่าโอวาทปาฏิโมกข์ซึ่งสรุปหลักธรรมทั้ง 84,000 พระธรรมขันธ์ย่นย่อลงมาเหลือเพียงคำว่า
ไม่ทำชั่ว
ทำดีด้วยความชาญฉลาด
และทำใจนี้ให้ผ่องแผ้วแจ่มใส
วันมาฆบูชาปีนี้ไม่ว่าท่านจะเป็นใครอายุเท่าไหร่อาชีพอะไรอยู่ที่ไหนมีสถานภาพอย่างไรขอเพียง
ท่านไม่ทำชั่ว
ทำดีด้วยความชาญฉลาดทั้งทางกายวาจาใจ
และเพียรพยายามทำทุกขณะจิตให้ผ่องแผ้วแจ่มใส
เท่านี้ก็ถือว่าท่านได้ทำตามพระโอวาทปาฏิโมกข์ขององค์พระบรมศาสดาเป็นอย่างดียิ่งแล้ว
เจริญธรรม
พุทธะอิสระ
